Yapay Zeka'nın Kısa Tarihi
Yapay zeka, 17.yy'a dayanan ilk olarak sadece toplama ve çıkarma gibi basit işleri yerine getirmek için ortaya atılan bir araç olarak görülüyordu.Bir bakımdan ilkel hesaplama makinesi denilebilir.Aslında o zamanlar da Yapay Zeka demek doğru olmaz nedeni ise ilk yapılan araçların insani işlevleri yerine getirmek için değil sadece insanlara günlük sayısal işlemlerde yardımcı olması için ortaya çıkması söylenebilir.Şimdi ki gibi araçlar o zaman'ın şartlarına göre çok değişti bunu yaparken de belli başlı olaylar yaşadı ve deneyimledi.Bu olaylar nelerdir? Yapay zeka şuan hangi çağda?
Yapay zeka ilk cümlede dediğim gibi 17.yy'a dayanıyor. İlk ortaya çıkış nedeni İngiltere'de ki yöneticilerin vergileri hesaplamak için edindiği matematikçilerden dolayı ortaya çıkmıştır.O zamanlarda Okur-Yazar sayısının az olması ve hatasız sonuçlar bulmanın zor olması yöneticiler için çalışan matematikçilere zorluk çıkarıyordu. O zamanlarda da Yapay Zekanın atası dediğimiz hesap makinesi tarzında işlemler yapan araçlar ortaya çıktı.Bu olaydan sonra ilerleyen yıllarda hem okur-yazar sayısının artması hem Avrupa da Aydınlanma çağı gelmesi sonucundan bilime ve teknoloji'ye yönelim arttı.Zamanla Yapay Zeka diğer bilimler sayesinde gelişti. Bu Makineden( basit işlem yapan makine) sonra en dikkat çeken diğer olay ise 2.Dünya savaşı zamanlarında Alman birliklerin kendi arasında kullandığı bir çeşit şifreleme cihazı olan Enigma makinesi ve çözümlenmesi olarak gösterilebilir. Şifreleme sistemini çözümünde yapay zeka ne yaptı? Kimler yaptı ? Yapay Zekanın 2.dünya savaşı üzerindeki etkisi nedir?
Enigma makinesin çözümlenmesi fikri o zamanın şartlarında imkansız olarak görülmüştür.Neden olarak hem şifreleme bilimi kriptolojinin gelişmemiş olması aynı zamanda insan zekasının hesaplayamacagı kadar çok işlem hacminin olması bu yüzden Almanya Devleti (Hitler) askeri ve bürokrasi mesajlarını bu cihaz sayesinde iletiyordu.Ingiltere Devleti de bu bu makinenin çözülmesi için yapay zekanın gelecekte kurucusu olarak kabul edilecek Matematik Profesörü Alan Turingi bu görev için görevlendirmiştir. Alan Turingin yanı sıra o zamanın Rus ve İngiltere'de bulunan ünlü matematikçiler de bu görevde Alan Turing'e yardımcı olmak için görevlendirilmiştir.Enigma Makinesi harf ve sayılardan oluşan ve her 24 saatte farklı bir frekansdan gönderim yapan bir sistemdir.Alan Turing dışındaki görevli olan insanlar bunu insan zekası ile günde 24 saat çalışarak yapmaya çalışmışlardır ancak Alan Turing ise bunun yapmanın imkansız olduğunu bunun yerine kombinasyonları eleyecek bir sistemin kurulmasını savunmuştur. Bu ilk başlarda arkadaşları tarafından karşı çıkılsa da zamanla kendi yaptıklarının yetersiz olması sonucu Alan Turing'in savunduğu makineniyi kurmaya karar verirler.Makine'nin yapılması sonucu zamanla Enigma makinesi denilen çözülmesi imkansız olarak görülen makinenin şifreleri çözülmüştür.Bu olayın olması 2.Dünya savaşını 1.5 yıl kısalttıgı düşünülmektedir. Bu olay hakkında The Imitation Game-Enigma filmi izlenebilir.Savaş bittikten sonra Alan Turing makineyi evine kurup çalışmalarına evinde devam etmiştir. Ayrıca yapay zekanın kurucusu dediğimiz Alan Turing Geydir. İngiltere'de o zamanlar da gey olmanın 2 türlü cezası vardır ya hormon tedavisi ya da hapis cezası.Gey olduğunu devlet tarafından anlaşılması olayı ise şu şekilde oluyor: Alan Turing yaşadığı eve hırsız giriyor ve eve etraftaki insanlar(komşuları) tarafından polis çağırılıyor. Polisler neler çalınıp neler ortadan gitmiş diye bakarken Alan Turing'in o gece evinde birinin kaldığını anlıyorlar ama Alan Turing bu iddiayı ret ediyor bunun sonucunda bı araştırma süreci başlıyor o zamandan sonra Turing İngiliz Devleti için Enigma'yı çözmek için görevlendiriliyor.Savaş bittikten sonra Polisler Alan Turing'in evinde bir erkek ile birlikte olduğunu anlıyorlar. Devlet tarafından anlaşıldıktan sonra Alan da hapise girip makinesini bırakmak yerine onun yerine hormon tedavisi olmayı kabul etmiştir.Bunun sonucunda Alan Turing belli zaman sonra hormon tedavisinin kendisinde yarattığı psikolojik travmalar sonucunda 7 Haziran 1954 yılında intihar etmiştir. Bu iddialardan biridir.Diger bir iddia ise annesi tarafından ortaya atılmıştır.Annesi Alan Turing'in intihar etmediği Ruslar tarafından zehirlenip öldürüldügü iddia ediyor(Ruslar demesinin nedeni savaş zamanı Ruslar'ın çok fazla bilgisini öğrenmesi).Tabi Alan Turing ölmeden önce yapay zekanın kurucusu olan bu kişi Yapay Zekaya çok fazla katkıda bulunmuştur.Bunlardan en ünlüsü Alan Turing testidir.Alan Turing testi mantık olarak yapay zeka ile insan arasındaki farkı başka bir insan (Orta zekanın üstündeki) tarafından ayırt edemediği testtir.Daha da ayrıntıya girmek gerekirse bir kişi iki kişi ile (chatbot ve insan) ile iletişime geçiriliyor bunun sonucunda ortalama zekanın üstündeki bu insan bu iki konuşmadan hangisinin yapay zeka olduğunu tahmin etmeye çalışır eğer yapay zeka olmayanı seçerse Yapay zeka bunu geçmiş sayılır. Şu ana kadar hiçbir yapay zeka bu testi geçemedi.Tabi aralarda hile yaparak başarılı olmaya çalışan insanlar olmuştur. Mesela karşısındaki kişinin sorduğu soruyu bilmeyen chatbot''Benim ingizlicem o kadar iyi değil'' gibi cevaplar vererek sorudan kaçmaya çalışmıştır.Ayrıca 1956 yılında ''Dartmouth College Artificial'' konferansında John McCartney tarafından şimdi ki adı olan Yapay Zeka (Artificial intelligence) adı önerilip kabul edilmiştir. Bu zamandan sonrasında belli başlı çalışmalar olmuştur elbette ama kayda değer ünlü bir olay olmamıştır.Bu zamana da Yapay Zeka kışı denir(AI winter).Bu kış vaktinde hem teknoloji gelişmesi hem İnternet ortaya çıkması yapay zekanın gelişmesine her bilimde olduğu gibi katkıda bulunmuştur.Enigma olayında sonra en ünlü olay ise Dünyaca ünlü satranç oyuncusu Kasporav'un Yapay zekaya karşı yenilmesi olarak gösteriliyor.O zamanlarda Yapay zekadan bi haber olan Dünya, Kasporav'un yenilmesi sonrası bir uyanışa geçti.Yapay zeka belki de ününü bu önemli maça borçludur.O zamanlarda insanlara yapay zekanın Dünya satranç şampiyonasında Dünyanın bir numarası olan Kasporav'u yenmesini söylediğiniz de büyük ihtimalle size karşı çıkacaklardır.Ama yapay zeka, matematik tabanlı,belli kuralları olan bu oyunu IBM şirketinin yapmış olduğu makinede kullanılarak Dünya şampiyonu yendi.Bu olay tüm dünyada yapay zekanın nereye gidebilir olduğunu insanların sorgulamasına neden oldu. Insanlar bilindiği üzerine satranç oyununda en fazla 10 adım ilerisini planlama işlemi yaparken yapay zeka bunu daha fazlasını hatta bütün olayları hesaplayabiliyor. Hatta şu zamanda yapay zeka ile yapılacak bir maçta en iyi ihtimalle berabere kalabilirsiniz. Makine bunu yaparken de aynı Enigma makinesi çözünmesi de kullanılan mantık ile aynı kombinasyon elemesi ile yapıyor. Yani elemasyon dediğimiz bir durumdan sonra diger durumları hesaplamadıgı sadece o hamle den sonra oluşabilecek kombinasyonu hesaplıyor.Ayrıca Yapay Zeka sadece satranç değil başka oyunlarda da çok başarılı oldu.Bunlardan biri de Go oyunudur.Go oyunu 3000 yıldır Çin ve Asya ülkelerinde oynanan bir oyundur yani neredeyse bütün Taktikler çözümlenmiş bir oyundur.AlphaGo adında bir makine Deep learning (Derin öğrenme) sayesinde oynanan binlerce oyun izletilmiştir.Bu oyunlarda sonra yapay zeka kendi programı üzerinde kendi kendine bu oyunu oynamaya programlanıyor.Bunun sonucunda her seferinde kazanan taraf demek ki diğerinden daha iyi doğru bir şey yaptı ki kazandı diye düşünüp kazananı üzerinden tekrar oynuyor bunun sonucunda AlphaGO belli bir süre sonra yine bu oyunun Dünya birincisine karşı oynamış ve kazanmıştır.Yani yapay zeka insanlardan daha iyi oyun oynamaya başlamıştır.Bu olaylardan sonra yapay zekanın yükselişi sürmüştür.Zamanla yeni algoritmalar üretilip belli bir görevi insandan daha iyi yapma noktasına gelmiştir.Yapay zeka şu an bilim adamları tarafından Başlangıç çağının sonu gelişim çağının başlangıç noktasındadır ek olarak yapay zeka şu ana kadar sadece belli bölümleri insanlardan daha iyi yapıyor mesela Satranç,Go oynamak yada Kanser teşhisi.Hatta kanser teşhisi koyma başarı oranı çok yüksektir nedeni Tıp da çok fazla bilgi olması ve bunu insan beyninin hepsinin bilmemesi ve hatırlatması zor olması Yapay Zekayı insandan öteye taşımıştır.
Bu Blog yazımda daha çok Yapay Zekanın tarihi ve tarih süreci içinde başından geçen kitaplara konu olan ünlü olaylardan bahsettim.
Diğer blog yazılarımı takip etmeyi ve okumayı unutmayın... İyi okumalar...
ibrahimbayburtlu5@gmail.com
Yorumlar
Yorum Gönder